De laatste tijd heeft men het in de vissector opvallend vaak over ‘Recirculation Aquaculture Systems’ (kortweg RAS) of recirculatiesystemen. Dat concept wordt al jaren gebruikt om vis en andere waterorganismen te kweken in gesloten productiefaciliteiten. Waarom is hier dan vandaag meer interesse voor dan vroeger? Want er wordt niet alleen over gesproken, er wordt ook steeds meer geïnvesteerd in extreem gesofisticeerde, hightech voedselproductiesystemen.

Dankzij de nieuwste RAS-technologieën kan men afval(water) van dichtbij monitoren. Het lukt ook beter om het watergebruik en de kwaliteit te controleren  en om de omgeving te beschermen tegen externe factoren. Het resultaat? Gezondere dieren, minder milieu-impact en een lagere afhankelijkheid van geneesmiddelen. Tegelijk kunnen zulke kwekerijen het voedselbeheer aanzienlijk verbeteren. Het wordt ook mogelijk om binnen de hele productiecyclus een consistente groei op maat van de markt te realiseren. Dat verklaart ook waarom dergelijke faciliteiten zich meer en meer in de buurt van grote afzetmarkten bevinden.

Beperkte kweekruimte

Die grote interesse in recirculatiesystemen heeft vooral te maken met de wereldwijd stijgende vraag naar vis en zeevruchten. De afgelopen decennia werd het plafond van wildvangst bereikt, terwijl de aquacultuursector zijn output enorm heeft verhoogd. De aquacultuursector oogst vandaag al meer dan 80 miljoen ton. Dat is goed voor meer dan de helft van de wereldwijd geconsumeerde vis.

De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (het FAO) voorspelt dat die stijgende trend zich zal doorzetten. Zo zullen we de komende tien jaar een oogst van ongeveer 110 miljoen ton bereiken. Tegen 2030 zal 62% van de vis die we consumeren afkomstig zijn van kwekerijen.

Aquacultuur wordt over het algemeen beschouwd als de meest efficiënte bron van proteïnen ter wereld. De sector kan ook grotere volumes aan. Wel kan een gebrek aan beschikbare ruimte het groeipotentieel remmen. De focus ligt nu nog steeds op de uitbreiding van bestaande productiesystemen langs kustlijnen en in stroomgebieden. Maar tegelijk evolueert men steeds meer naar nieuwe kweektechnologieën, waarbij het meeste potentieel wordt gezien in landgebaseerde systemen.

Mogelijke ommekeer

Recirculatiesystemen staan vandaag weliswaar nog in hun kinderschoenen en de volumes zijn nog beperkt. De komende jaren zullen de vele lopende onderzoeks- en pilootprojecten wellicht leiden tot steeds meer commerciële kwekerijen op grote schaal. Bovendien valt te verwachten dat nieuwe technologieën de kostenefficiëntie zullen opdrijven. Dat zal het goedkoper maken om RAS-faciliteiten op te richten en uit te baten. Men neemt aan dat de nieuwe productiemethodes en technologieën zullen zorgen dat aquacultuur nog meer kan bijdragen tot de wereldwijde voedselvoorziening.

Het aantal lopende RAS-projecten groeit dan ook met de dag. De productiemethode is bruikbaar voor vrijwel elke soort en regio. Ook steeds meer commercieel belangrijke soorten worden met behulp van deze systemen gekweekt. Maar de grootste groei zien we vooral in de sector van de Atlantische zalm.

Een aantal zalmkwekers gebruikt die systemen om grotere jonge vissen te produceren, om dan over te zetten naar viskooien. Een kleiner maar groeiend aantal kwekers gebruikt RAS binnen de hele productiecyclus . De meeste van die end-to-end projecten mikken op een volume tussen de 5.000 en 35.000 ton. Sommige zien het nog grootser, met volumes die variëren van 100.000 tot wel 250.000 ton. Men voorspelt dat binnen de 10 jaar RAS-systemen zullen zorgen voor 10% van de jaarlijks geproduceerde Atlantische zalm. Dat komt neer op maar liefst 280.000 ton.