De meeste visliefhebbers zijn vertrouwd met het typische uiterlijk van hun lokale kreeften. Maar wist je dat deze verrukkelijke schaaldieren in een breed scala aan kleuren voorkomen? Zelfs kreeften van dezelfde soort kunnen verschillende kleuren hebben.

Neem nu de noordoostelijke kust van Noord-Amerika. In die regio, die bekend staat om zijn kreeften, zijn mensen vertrouwd met de Homarus americanus. Die soort heeft meestal een groene of bruine bovenkant en een gevlekte oranje onderkant. Veel van die kreeften worden uitgevoerd, met Europa als een van de belangrijkste afzetmarkten. Daarbij worden ze vaak voorgekookt en bevroren verzonden.

Aan deze kant van de Atlantische Oceaan is de inheemse soort de Europese kreeft (Homarus gammarus). Als je het geluk hebt om er ooit eens eentje te vangen – of wanneer je ze levend ziet in tanks bij vishandelaars – is die meestal marineblauw aan de bovenkant en heeft ze, net zoals haar Amerikaanse familie, een gevlekte geeloranje onderkant. Maar er komen ook exemplaren in andere kleuren voor.

Wat bepaalt de kleur van een schaaldier?

Europese kreeften komen in tal van kleurvariaties voor, met de tinten blauw, groen en bruin. Er zijn zelfs zeldzame exemplaren met overwegend oranje of rode schilden. De genetische samenstelling van een kreeft speelt hierbij een belangrijke rol. Variaties in specifieke genen kunnen de pigmentatie in hun schilden veranderen.

Hoewel de blauwe kleur het meest voorkomt bij Europese kreeften, kunnen ook andere soorten, waaronder de Amerikaanse, blauw zijn. Als het gaat om niet-Europese kreeften, kan het blauw het gevolg zijn van een genetische mutatie, die een overproductie of ophoping van astaxanthine veroorzaakt. Dat is een rood pigment dat veel voorkomt bij de meeste schaaldieren. Een teveel aan astaxanthine kan leiden tot een blauwe kleuring, omdat het rode pigment dan interageert met het natuurlijke pigment van de kreeft.

Blauwe pigmentatie is een erfelijke eigenschap en dus vind je meer blauwe kreeften in gebieden waar die genetische mutatie vaker voorkomt. Toch zijn ze buiten Europese wateren – zelfs in gebieden waar blauwe kreeften vaker voorkomen – nog altijd relatief zeldzaam in vergelijking met de meer frequent voorkomende bruine of groene kreeften. Deels kan dat komen doordat de helderheid van hun schilden zelden matcht met hun omgeving. Met een minder effectieve camouflage zijn ze potentieel kwetsbaarder voor een aantal roofdieren, zoals otters, zeehonden en – als jonge kreeftjes – verschillende soorten vis en schaaldieren.

Het feit dat de blauwe Amerikaanse kreeften zeldzaam zijn, maakt ze bijzonder waardevol, zowel op economisch als ecologisch vlak. Natuurbeschermers zien hen vaak als een treffend voorbeeld van biodiversiteit. Zelfs in regio’s waar donkerblauwe kreeften vaker voorkomen, krijgt een gevangen helderblauwe kreeft vaak veel aandacht in de populaire media. Steeds weer doet zo’n exemplaar denken aan de wonderen en het mysterie van het leven onder water.

Vanuit economisch oogpunt kunnen ze, zeker in gebieden waar consumenten minder vertrouwd zijn met blauwe kreeften, ook leiden tot premium prijzen. Helaas worden hun blauwe schilden bij het koken oranje-rood, waardoor je ze dan bijna niet meer kan onderscheiden van hun conventioneel gekleurde verwanten.