Illegale, ongemelde en ongereglementeerde visserij (IOO): het is een van de grootste problemen binnen de wereldwijde handel in vis, schaal- en schelpdieren. IOO vormt dan ook een belangrijke bedreiging voor duurzame visserij en de mariene ecosystemen. Bovendien gaat dit vaak gepaard met de schending van mensenrechten in de toeleveringsketen van vis, schaal- en schelpdieren.

Onder IOO-visserij vallen activiteiten die niet de juiste autorisatie hebben, activiteiten die niet aan de relevante autoriteiten zijn gemeld of die indruisen tegen de wet- en regelgeving. De omvang van IOO-visserij – en de verschrikkelijke gevolgen van de acties van malafide spelers in de supply chain van vis, schaal- en schelpdieren – haalde het afgelopen decennium meermaals het nieuws.

Het is natuurlijk erg moeilijk om visserijvloten op volle zee te monitoren. Toch wordt er vooruitgang geboekt in het tegengaan van IOO-visserij, dankzij de ontwikkeling en uitrol van richtlijnen en regelgeving op nationaal en internationaal niveau. Ook werden en worden er technologische oplossingen ontwikkeld om IOO aan te pakken en malafide spelers buiten spel te zetten. Tegelijk worden spelers die best practices volgen beloond voor hun ethische aanpak.

Internationale samenwerking

Doordat veel visserijen wereldwijde resources delen, is een effectieve coördinatie tussen verschillende landen vereist om visserijen daadkrachtig te managen, zodat de regelgeving op een consistente manier wordt gevolgd. Daarom vereisen IOO-richtlijnen vaak internationale samenwerking.

De richtlijnen onderstrepen het belang van robuuste monitorings-, controle- en bewakingsmaatregelen, het gebruik van technologie, tracking via satelliet en andere tools om visserijactiviteiten op te volgen en om de regels efficiënt af te dwingen. Vaak benadrukken de richtlijnen de verantwoordelijkheid van de betrokken landen, zodat alle schepen die onder hun vlag varen de internationale regelgeving naleven.

De IOO-richtlijnen focussen ook op een betere traceerbaarheid van vis en schaal- en schelpdieren in de volledige toeleveringsketen. Dat betekent dat het traject van die producten vanaf de oorsprong (d.w.z. de vangst) tot het verkooppunt wordt gedocumenteerd, om zo te garanderen dat ze op een legale manier werden gevangen. De richtlijnen omvatten vaak bepalingen om sancties en boetes te kunnen opleggen aan individuele personen, schepen of landen die zich bezondigen aan IOO-visserij. Die maatregelen zijn bedoeld als afschrikmechanisme en om de naleving van de regels te promoten.

Internationale richtlijnen

Veel IOO-richtlijnen worden opgesteld en geïmplementeerd door regionale organisaties voor visserijbeheer (Regional Fisheries Management Organizations of RFMO’s). Dat zijn organisaties die de visserij op volle zee beheren in specifieke regio’s. Zij stellen regels en voorschriften op om de visserijactiviteiten in goede banen te leiden en IOO-visserij tegen te gaan.

Een ander instrument in de strijd tegen IOO is de overeenkomst inzake havenstaatmaatregelen (The Agreement on Port State Measures of PSMA). Die moet voorkomen dat illegaal gevangen vis via de havens op internationale markten terechtkomt. De overeenkomst biedt richtlijnen voor haveninspecties en om de toegang tot de haven te weigeren aan schepen die aan IOO-visserij doen.

Europese richtlijnen

In november stemde de Europese Raad ermee in om het EU-controlesysteem op de visserij te herzien. Veel van de regels moeten helpen om de hoeveelheid vis en schaal- en schelpdieren die met IOO-middelen wordt gevangen en op de EU-markten terechtkomt te beperken. Dat kan door het controlesysteem op de visserij van de regio up-to-date te houden met de nieuwste technologische ontwikkelingen en door EU-schepen en andere schepen die in EU-wateren vissen, de regels van het gemeenschappelijk visserijbeleid (GVB) te doen volgen.

Dit zijn de belangrijkste wijzigingen binnen het controlesysteem:

• Alle visserijschepen van meer dan 9 meter moeten worden gevolgd via een satellietvolgsysteem voor vissersvaartuigen (Vessel Monitoring System of VMS) en alle vangsten moeten elektronisch worden geregistreerd. Zo wordt vermeden dat ongewenste vangst wordt weggegooid in strijd met de aanlandingsplicht op zee.
• De EU-lidstaten moeten ervoor zorgen dat wie de regels overtreedt, doeltreffende, proportionele en afschrikkende administratieve en/of strafrechtelijke sancties krijgt.
• Er zullen nieuwe regels rond de tolerantiemarge (of foutmarge) worden ingevoerd bij de inschatting van de vangst, om zo onjuiste meldingen te voorkomen.
• Het CATCH-systeem moet een betere digitale traceerbaarheid in de toeleveringsketen garanderen. Dat zal het gemakkelijker maken om verse visserij- en aquacultuurproducten te traceren. Zo kunnen autoriteiten producten afkomstig van IOO-visserij beter opsporen. Wat verwerkte producten betreft, zal dit worden ingevoerd na een studie van de Commissie naar de beschikbare oplossingen en na een overgangsperiode van vijf jaar.
• Ook niet-EU-landen zullen rechtstreeks vangstcertificaten kunnen aanmaken en valideren in de digitale CATCH-omgeving. Voor visserijproducten die in de EU worden ingevoerd, zullen de importeurs ook vangstcertificaten moeten indienen via CATCH.
• Als de uitvoerders vanuit het land waar de zeevruchten vandaan komen de vangstcertificaten uploaden vóór de verscheping, is er minder oponthoud aan de EU-grens. Door digitale verantwoording af te leggen in de volledige toeleveringsketen wordt het mogelijk om de oorsprong van het product sneller te bevestigen. CATCH is dus ook een incentive voor zowel importeurs als exporteurs om zich beter te organiseren.

Conclusie

IOO volledig uitroeien zal waarschijnlijk een moeizaam en lang proces zijn. Toch kan een internationale samenwerking op het vlak van regelgeving in combinatie met de ontwikkeling en toepassing van nieuwe technologieën het malafide spelers steeds moeilijker maken om de IOO-regelgeving aan hun laars te lappen. Dat moet er ook voor zorgen dat de consument met een gerust geweten kan blijven kopen bij bronnen die hij vertrouwt.

Ondertussen zullen importeurs van zeevruchten een digitaal spoor moeten creëren van de zee tot het bord, vanaf de eerste verkoop tot aan de winkels die visserij- en aquacultuurproducten in de toonbank hebben liggen.

Of in de woorden van het Europees Parlement: “Een volledige digitale traceerbaarheid van vis en afgeleide producten moet de voedselveiligheid, een eerlijke concurrentie en de bestrijding van illegale, ongemelde en ongereglementeerde visserij versterken.”

Samenvatting

Wat is IOO?

• Illegaal: vissen zonder toestemming of in strijd met instandhoudings- of beheersmaatregelen.
• Ongemeld: vangsten die niet of onjuist zijn gemeld bij de nationale autoriteiten of regionale visserijorganisaties.
• Ongereglementeerd: vissen in gebieden of op vissoorten die niet gereglementeerd zijn door een internationale overeenkomst.

Impact van de IOO-wetgeving:

• Striktere regelgeving: verhoogde nalevingsvereisten voor vissers en vis-, schaal- en schelpdierbedrijven.
• Verantwoordingsplicht: bedrijven moeten een volledige traceerbaarheid van hun producten kunnen garanderen.
• Wereldwijde samenwerking: internationale samenwerking is een must om IOO-visserij te bestrijden.