Visserijproducten vormen een van ’s werelds meest verhandelde voedselgroepen. Volgens de laatste schattingen van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) heeft de wereldwijde handel ervan een recordcijfer van 164 miljard dollar (ongeveer 139 miljard euro) opgeleverd in 2018. In termen van volume kwam dat neer op zo’n 67 miljoen ton vis (equivalent levend gewicht). Dat vertegenwoordigt bijna 38 procent van alle vis die dat jaar wereldwijd werd gevangen of gekweekt.

De toenemende internationale handel speelde een sleutelrol bij de verbreding van de visconsumptie. Dat is vooral te danken aan het feit dat de consument uit een steeds diverser aanbod kan kiezen. Daarom bestaat een groot en groeiend aandeel van de visserijproducten dat vandaag op tafel komt in belangrijke markten als Europa en Noord-Amerika uit geïmporteerde soorten. De producenten in de regio’s zelf zijn enerzijds niet in staat om de vraag bij te houden, anderzijds kunnen ze niet altijd de soorten leveren die de lokale markt wenst.

Volgens de FAO zijn zalmachtigen (zalm, forel, enz.) de belangrijkste verhandelde producten in termen van waarde. Zij maken ongeveer 18% uit van de totale waarde van de internationaal verhandelde visproducten. Andere belangrijke groepen van uitgevoerde soorten zijn garnalen met ongeveer 17%, gevolgd door bodemvis (kabeljauw, schelvis, Alaska pollak, enz.) met 9%.

Beperkte capaciteit, meer obstakels

Meer dan ooit bereiken geïmporteerde zeevruchten de verschillende markten via koelcontainers of ‘reefers’. Samen met tal van andere gecontaineriseerde consumptiegoederen worden zij door reusachtige zeeschepen vervoerd. Dat is nog steeds de meest kosteneffectieve manier om grote hoeveelheden van dergelijke goederen te vervoeren. Importeurs en exporteurs profiteren daarbij van de nieuwste koel- en vriestechnologieën. Diezelfde bedrijven hebben de zeevrachttarieven de laatste jaren evenwel de hoogte zien ingaan. Die prijsstijging is vooral het gevolg van het feit dat de al zwaar belaste vervoersnetwerken de vraag zien stijgen en te weinig capaciteit hebben om alle goederen te vervoeren.

Het zal niet als een verrassing komen dat de COVID-19 pandemie die moeilijke situatie nog heeft verscherpt. De crisis heeft niet alleen de wereldwijde onbalans op het vlak van de productie en vraag naar visserijproducten blootgelegd, ze heeft ook de vraag naar die producten in de retailkanalen aangezwengeld.

Tegelijk kregen traditionele handels- en scheepvaartroutes te kampen met markten die op verschillende momenten werden gesloten en geopend. Dat heeft veel rederijen gedwongen om de capaciteit op een aantal routes terug te schroeven. Tegelijk zagen we andere havens kreunen onder de congestie, terwijl ze naarstig op zoek waren naar oplossingen om het gebrek aan beschikbare lege containers op te vangen.

Andere belangrijke belemmeringen zijn de toegenomen controles, testen en quarantainemaatregelen voor grondstoffen en te transporteren goederen. Dat geldt uiteraard ook voor de medewerkers die betrokken zijn bij de transit van die goederen.

Aanhoudende knelpunten in de toeleveringsketen

Die en andere verstoringen hebben geleid tot een hevige concurrentiestrijd om zeevrachtcapaciteit. Dat is en blijft een belangrijke hindernis, die bovendien heel duur blijkt voor toeleveringsketens die hun voorraden terug willen opbouwen.

Hoewel de prijzen uiteraard afhankelijk zijn van de handelsroutes – noordzuid, oostwest, enzovoort – is algemeen bekend dat de gemiddelde vrachtprijzen voor koelschepen in het tweede kwartaal van dit jaar met 32% zijn gestegen. Verwacht wordt dat ze tegen het eind van het derde kwartaal een stijging van 50% zullen bereiken.

Natuurlijk staat niet alleen de gemeenschap van visserijproducten voor die uitdagingen. Veel internationale sectoren die bederfelijke goederen verhandelen, hebben het moeilijk om aan de huidige vraag van klanten te voldoen. Helaas voor iedereen wordt in de nabije toekomst slechts een beperkte instroom van nieuwe koelcontainers en vlootcapaciteit verwacht. Bovendien zijn er maar heel weinig transportalternatieven beschikbaar. Het ziet er dan ook naar uit dat die trend en de piek in de vrachttarieven nog enkele maanden zal aanhouden.