Wanneer de media het over onze oceanen hebben, wordt maar al te vaak het negatieve belicht – vervuiling, vernietiging van de habitat, klimaatverandering en overbevissing of illegale visserij. De lijst is lang en niet bepaald hoopgevend. En ook al klopt het dat bepaalde zeeën en kustgebieden voor talloze uitdagingen staan die ons zorgen zouden moeten baren als mondige burgers, toch vinden er ook een heleboel positieve acties plaats en zijn er ook optimistische resultaten waaruit we troost kunnen putten voor 2018.

De groeiende invloed en doortastendheid van de duurzaamheidsagenda is ongetwijfeld een belangrijke drijvende kracht achter de veranderingen in en op het water. Vooral visserijen en bevoorradingsketens van vis en zeevruchten hebben veel baat bij deze inspanningen. De algemene wens van de stakeholders om op alle niveaus en alle vlakken duurzaam te zijn, leidde tot progressief beheer en diverse toezichtmaatregelen. Ook dankzij sterkere traceerinstrumenten waarmee producten van de boot tot op het bord kunnen worden gevolgd, goede praktijken en een verbeterd systeem voor gegevensopslag wordt de vis- en zeevruchtensector gestaag gezonder.

BESCHERMING VAN DE ECOSYSTEMEN

Op het gebied van beheer werden beschermde mariene gebieden – of MPA’s – alvast effectief bevonden voor de bescherming van potentieel kwetsbare wateren. Zo zijn er meer dan 15.000 MPA’s wereldwijd in bedrijf.

Onder de MPA-koepel zijn er verschillende niveaus van beperkingen, variërend van duurzaam gebruik of bescherming van bepaalde soorten tot ‘no take zones’ (gesloten gebieden) waar alle vormen van exploitatie verboden zijn. Samen zijn ze echter aangeduide uitspansels van oceanen, zeeën en kusten die als belangrijk werden geïdentificeerd voor waterdieren, habitats, cultureel erfgoed en zelfs voor visserijdoeleinden.

Het voornaamste doel van een MPA is de biodiversiteit te beschermen door deze te behouden, door onder andere de veerkracht op te bouwen van de mariene ecosystemen tegen externe invloeden. Tegelijk werd vastgesteld dat indien MPA’s goed worden beheerd, deze kunnen helpen om de productiviteit van weinig belastende visserijen te behouden en om de aanvoer van vis en zeevruchten die we lekker vinden veilig te stellen – voornamelijk door een omgeving te creëren waarin vis en schaaldieren kunnen groeien, zowel in grootte als hopelijk in aantal, en eventueel in gebieden buiten de MPA’s zullen gaan leven.

Dit is grotendeels mogelijk door het verbod op destructief vistuig en door een versterkte supervisie, controle en toezicht om dergelijke activiteiten en illegale, ongemelde en ongereglementeerde visserij (IOO) te voorkomen.

EFFICIËNT INSTRUMENT

Hoewel MPA’s moeten worden gebruikt om risicogebieden te beschermen, zijn er ook ernstige redenen tot bezorgdheid dat het afsluiten van meer en meer uitgestrekte delen van de oceaan ook wel een hoog prijskaartje kan hebben voor de visserijsector en diegenen die afhangen van de vangst. De commerciële visserij speelt een cruciale rol in het levensonderhoud, de cultuur en de samenleving van ontelbare kustgemeenschappen. De voornaamste bezorgdheid is dat als MPA’s op een te grote schaal worden ingesteld en zonder voldoende overleg over de mogelijke sociale en economische gevolgen, er wellicht ernstige gevolgen op lange termijn zouden kunnen optreden voor deze gebieden.

Nog een cruciaal gegeven: het is ook aangetoond dat veel visbestanden in verschillende regio’s – van Noord-Amerika tot Europa over Oceanië en andere – succesvol zijn heropgebouwd dankzij traditioneel visserijbeheer en niet zozeer door instandhoudingsmaatregelen.

Waarschijnlijk zijn MPA’s in dit geval niet “de” oplossing voor het behoud van de natuurlijke rijkdommen van de oceanen, maar worden ze voorzichtig aangewend in combinatie met verantwoorde beheersinstrumenten. Zo kunnen ze zeker bijdragen tot een verhoogde productiviteit van veel visserijen. Dit zou ons het resultaat geven dat we allemaal willen – meer duurzame vis op ons bord en een betere bescherming van het mariene milieu.