De aanlandingsplicht of het Europese teruggooiverbod werd onder de EU-wetgeving gelanceerd als deel van het hervormde gemeenschappelijk visserijbeleid (GVB). Het verbod werd op 1 januari 2015 van kracht voor visserijen die vissen op onder quota vallende pelagische soorten zoals haring en makreel.

De implementatie hiervan was de eerste fase van een breder teruggooiverbod dat in 2016 volledig van kracht zal worden voor visserijen die op bodemvis vissen. Tegen 2019 moet dit volledig geïmplementeerd zijn voor de totale toegestane vangsten (TAC) en de onder quota vallende vissoorten.

Op een paar uitzonderingen na moet de vangst van alle pelagische en onder industriële quota vallende soorten nu aangeland worden en geteld worden volgens de quota, samen met toevallige of ondermaatse vangsten van bodemsoorten zoals kabeljauw en schelvis. Ondermaatse vis kan namelijk voor andere doeleinden dan menselijke consumptie worden gebruikt: als lokaas, in visvoeder, visolie, dierenvoeder, voedseladditieven, geneesmiddelen en cosmetica.

De Europese Commissie gelooft dat de aanlandingsplicht zal leiden tot betrouwbaardere gegevens over de visbestanden, een beter beheer en een efficiënter hulpbronnengebruik.

DRAMATISCHE WENDING

Na drie jaar onderhandelen werd het nieuwe GVB in december 2013 goedgekeurd. Dit vernieuwde beleid werd op 1 januari 2014 van kracht en moet de Europese visbestanden weer op een duurzaam peil brengen en paal en perk stellen aan verspillende praktijken, zoals het teruggooien van ongewenste vis in zee.

Om dit proces een duwtje in de rug te geven, investeert het nieuwe Europees Fonds voor maritieme zaken en visserij (EFMZV) – het belangrijkste financiële instrument om de GVB-hervormingen te bereiken – in selectievere vistuigen en in uitrusting om ongewenste vangsten makkelijker te verwerken, aan te landen en op te slaan.

Verschillende topfiguren uit de Europese visserijsector en belangrijke stakeholders beschouwen de nieuwe verordening als de meest dramatische wending die Europa de afgelopen decennia heeft gekend. Restaurants, groothandelaren en consumenten in Europa hebben deze regels alvast enthousiast onthaald, aangezien in de EU gevangen vis en zeevruchten opnieuw een trapje op de duurzaamheidsladder klimmen.

GEVOELIG THEMA

De meeste Europese vissers hebben vaak hun afkeer uitgeschreeuwd over het teruggooien van prima visproducten, maar het was verplicht. Zo niet dienden ze onder het vorige en nogal onpopulaire GVB fikse boetes te betalen.

De Commissie schat dat toen jaarlijks 23 procent van de totale wilde visvangst werd teruggegooid. Maar naast de verspilling van kostbare proteïnen, vooral van jonge vis, beïnvloedt het teruggooien van vis ook de voedselketen, omdat er meer voedsel wordt toegediend aan afval-etende organismen op de zeebodem en aan zeevogels.

Het zal dan ook niet verbazen dat de visindustrie een groot voorstander is van de nieuwe regelgeving. De sector erkent dat het naleven van de regels positief is voor de toekomst, de duurzaamheid en leefbaarheid van de sector in het algemeen. Toch gaat men er globaal vanuit dat er eerst een aantal belangrijke zaken moeten worden opgelost vóór de regelgeving in de hele sector kan worden toegepast. Zo is het voor gemengde visserijen aanzienlijk moeilijker om de regels na te leven dan voor de pelagische sectoren. Pelagische visserijen kunnen immers relatief lage teruggooicijfers voorleggen aangezien hun doelsoort meestal samen in scholen zwemt.

Hoewel visserijbeheerders de laatste jaren voorzichtige stapjes hebben gezet om de hoeveelheid teruggegooide vis in de bodemvissector terug te schroeven door selectievere vistuigen te gebruiken die voorkomen dat er ondermaatse en ongewilde vis wordt gevangen, vraagt de industrie de beleidsmakers wél erop toe te zien dat bij het bepalen van de lang verwachte richtlijnen voor 2016 en verder, daadwerkelijk rekening wordt gehouden met de dagelijkse realiteit van de visserijen en dat de nieuwe verordeningen voor iedereen haalbaar zijn.